Baza wyszukanych fraz
Spór o Dubienkę z 1792 roku.
Stroje regionalne i ludowe, suknie Ĺlubne, materiaĹ na firany
Mogło zginąć do 200 ludzi z naszej strony.
O ogólnej stracie pod Dubienką zamiast 90 czytaj 900
Polacy stracili 90 Ludzi rachując zrannemi
Rapport od 2-go batalionu Regimentu Czapskiego.
Być powinno 719 a jest 711
Z tego chorych przy batalionie 20. Zostaje do służby 691.
Chorzy to 4 strzelców i 1 dobosz - przy rezerwie w Krakowie.
Pod Wartą 1 strzelec został przy rezerwie.
Chorzy przy batalionie w marszu to 1 unterofficer, 3 strzelców, 1 dobosz i 15 grenadierów.
Dezerterów - 3 grenadierów.
Strzelce idą z markotnymi minami i płociennymi torbami. Ledewerki mają być gotowe w Krakowie na 10 Junii.
Jaroszewski
Rapport powinny z Kozienic 4 VIII podany.
Strata w toku kampanii to:
unterofficerów 6;
strzelców 26;
cieślów 2;
doboszów 4;
grenadierów 131.
Broni i rekwizytów utracono:
29 sztucerów;
26 kartuszów strzeleckich;
26 pendentów strzeleckich;
26 kaszkietów;
26 tornistrów;
26 mundurów;
31 płaszczów;
160 broni z bagnetami;
184 pałaszów;
6 bembnów;
153 patrontaszów z orłami;
73 orłów do patrontaszy;
194 tornistry;
162 mundury.
Ppłk Kczewski
W potyczce pod Boruszkowcami 4 fizylierów zginęło.
W potyczce pod Szepetówką 13 gemainów zginęło, rannych 1 officer, 2 unterofficerów i 19 gemainów.
Od artyleryi przykomenderowanej pod Szepetówką zginęło - 1 kanonier, rannych 4 kannonierów.
Rapport powinny od Regimentu Fizylierów dnia 5 VIII podany.
... Rekapitulacja:
1 porucznik Uzłowski uszedł z placu boju pod Zasławiem;
1 unterofficer i 47 fizylierów zabitych;
2 fizylierów w niewoli pod Boryszówką;
3 unterofficerów, 1 dobosz i 43 fizylierów - chorzy w Zasławiu;
2 doboszów, 1 cieśla i 76 fizylierów - dezerterowali;
1 fizylier peyzerowany umarł, 2 fizylierów w Głównym Lazarecie umarli.
Summa 181 głów.
Rekwizyta:
broni z bagnetami 205;
tornistrów 256;
giwerów z blachami i orłami 238;
blach do giwerów 161;
blach do patrontaszów 88;
mundurów w Dubnie 194;
rajtuzów w Dubnie 642;
leibiki 561;
czechczerów 329;
furażerek 240;
kitków 275....
mjr Fontana
W potyczce pod Boruszkowcami zginęło na grobli
1 ze sztabu niższego i 1 gemain z II batalionu.
Pod Szepetówką
I batalion
118 gemainów zabitych;
1 unterofficer i 9 gemainów rannych;
II batalion
3 ze sztabu niższego, 1 unterofficer, 34 gemainów zabitych;
2 officerów, 2 unterofficer i 30 gemainów rannych;
Od artyleryi rannych 1 kanonier od I batalionu, 1 bombardier i 2 kannonierów od batalionu II.
Specyfikacja zabitych, pleyzerowanych i straconych niewiadomie od 12 Regimentu.
Zabici - 1 unterofficer, feldfebel, 1 dobosz, 64 gemainów;
Ranni - 1 podporucznik, 1 chorąży, 134 gemainów;
Straceni - 2 unterofficerów, 2 cieśli, 126 gemainów.
adiutant Szumlański
Specyfikacja od batalionu 1-go.
Stanął batalion do potyczki w liczbie 575, z których nikt nie zginął.
Z tych na flankierów wykomenderowanych nie powróciło gemainów 6.
Brakuje 6 karabinów i 5 pałaszy.
J. Granowski
Specyfikacja od batalionu 2-go regimentu 13-go.
Stanął batalion do potyczki w liczbie głów 469.
Z tych zginęło głów 64, plejzerowanych 58.
brakuje 125 karabinów, 80 patrontaszów, giwerów 68, kartusz 1, pałaszów 96.
Kpt F. Żółkowski
Specyfikacja ludzi, broni, rekwizytów... w regimencie Ostrogskim podana 5 VIII.
Brak 10 unterofficerów, 274 żołnierzów, 246 broni, 272 patrontasze, 10 kartuszy,
315 pałasze, 239 giwery z kitkami, 240 blach do giwerów.
W Zasławiu pozostawiono 42 żołnierzy, 3 kaprali, 1 sierżanta, 1 feldfebla i 1 podpułkownika.
J. Granowski pułkownik.
Rapport podany 5 VIII od szwadronów 49-60.
Ludzi pobitych - 8 namiestników, 21 towarzyszy, 5 unterofficerów, 108 szeregowych.
Zdezerterowało 9 szeregowych.
Koni zdechło 54, uciekło 10, zginęło 275.
Michał Lubowidzki vice brygadier.
Dezerterzy 51 głów;
Zabrani 43 głowy;
Zabici 17.
Koni stracono .... 121.
Broni - 78 sztuk pik, pałaszy 128, karabinków 85, pistoletów 134.
Mjr Wielowieyski
Zabitych, rannych i tych o których wiadomości nie ma od Korpusu Artylerii Koronnej, tudzież zabitych dozorców, fornalów i koni z dn. 24 czerwca 1792r.
Ubitych znajduje się:
sztabskapitan Bieliński, 2 unterofficerów, 2 bombardierów i 15 kanonierów.
Rannych:
kapitan Gałecki, 3 unterofficerów, 3 bombardierów, 16 kanonierów.
O których wiadomości nie ma:
2 unter, 1 bombardier, 7 kanonierów.
Ubitych dozorców, fornalów i koni z zaprzęgiem:
16 koni dane od batalionu pod armaty 3 funtowe zginęły, 1 forman zabity, 2 konie dozorców zginęły, 18 koni zbiegłych i zabitych.
Gembarzewski.
W Zasławiu pozostawiono chorych i rannych ludzi:
1 sztabskapitan Gałecki - zmarł;
1 sztykjunkier W. Czapski chory został;
3 oberbombardierów, 4 bombardierów, 2 rzemieślników i 19 kanonierów.
1 felczer do dozoru chorych.
Dan w obozie pod Puławami 29 VII 92 Gembarzewski
Zabici:
1 sztabskapitan Biliński;
1 sztabskapitan Gałecki;
1 porucznik Tepfer;
60 głów ogółem rachując unterofficerów, bombardierów, kanonierów i rzemieślników.
28 głów rannych, 7 głów w areszt od Moskalów zabranych; 30 głów rozproszonych.
Stracone rekwizyta:
czapek z blachami i insygniami 142;
kaszkietów z blachami 25;
pistoletów 144;
pałaszów z szeydami 150;
bembnów 6;
ledewerków z pulwerflaszami 4;
manierek 176...
Raport z Lazaretu zostawionego w mieście Zasławiu 9 VIII podany.
Zostawiono rzetelnie:
Kawaleria - 22, dezercja - 1, umarło - , znajduje się - 21;
Artyleria - 32; dezercja - 16, umarło - 8, znajduje się - 8;
Fizylierowie -61; dezercja - 41, umarło - 9, znajduje się - 11;
Regiment 1 - 5; dezercja - 1, umarło - , znajduje się - 4;
Regiment 4 - 18; dezercja - 9, umarło - , znajduje się - 9;
Regiment 6 - 10; dezercja - 5, umarło - , znajduje się - 5;
Regiment 7 - 1; dezercja - , umarło - , znajduje się - 1;
Regiment 11 - 3; dezercja - 2, umarło - , znajduje się - 1;
Regiment 12 - 33; dezercja - 8, umarło - 8, znajduje się - 17;
Regiment 13 - 57; dezercja - 12, umarło - 3, znajduje się - 42;
Regiment 14 - 21; dezercja - 14, umarło - , znajduje się - 7;
Łapczyński.
Raport pozostałych jeszcze chorych w Lazarecie Głównym w Kozienicach dnia 9 VIII.
Brygada Lubowidzkiego - 22 chorych i 18 plejzerowanych;
Brygada Biernackiego - 12 chorych i 10 plejzerowanych;
Pułk 1 Straży Przedniej - 26 chorych i 10 plejzerowanych;
Pułk Buławy Wielkiej - 13 chorych i -- plejzerowanych;
Pułk Buławy polnej - 15 chorych i -- plejzerowanych;
Pułk 5 Straży Przedniej - -- chorych i 1 plejzerowany;
Regiment 1 - 38 chorych i 22 plejzerowanych;
Regiment 3 - 135 chorych (1 mjr) i 34 plejzerowanych, z tych zmarł 1;
Regiment 4 - 1 chory płk i -- plejzerowanych;
Regiment 5 - 26 chorych i 2 plejzerowanych;
Regiment 9 - 27 chorych i -- plejzerowanych, ozdrowiało 3;
Regiment 11 - 14 chorych i 4 plejzerowanych, ozdrowiało 4;
Regiment 12 - 80 chorych i 12 plejzerowanych, chorych 3 officerów;
Regiment 13 - 92 chorych i -- plejzerowanych, umarł 1;
Regiment 14 - 55 chorych i 8 plejzerowanych, chory 1 officer;
Artyleria - 11 chorych i 6 plejzerowanych, chory 1 officer;
1 chory SztabsChirurg Dywizyjny, do opieki lekarzy 23 w tym 1 sztabsmedyk z regimentu 12-go.
Xiąże ma stanąć pod Dorohuskiem we środku,
ja zostanę tu pod Dubienką na prawym skrzydle Xcia. Wielhorski pójdzie na lewe skrzydło Xięcia. Podział korpusów jest takowy - z Xięciem pójdzie brygada Poupparta to jest regiment 14, batalion Raczyńskiego, batalion Ilińskiego, brygada Trokina to jest regiment 1-y, regiment 13, brygada Dzierżka, brygada Jerlicza, Pułk Buławy Wielkiej, Pułk Xcia Lubomirskiego, część artylerii.
Z Wielhorskim pójdzie brygada Brodowskiego to jest regiment 6, regiment 7, brygada Hadziewicza, brygada Mokronowskiego, Pułk Zajączka i Kozaków.
Przy mnie zostanie brygada Rzewuskiego to jest regiment 5 i 12, tudzież regiment Czapskiego z generałem Czapskim, brygada Lubowidzkiego i Biernackiego, Pułk Karwickiego.
O godz. 5 po południu wymaszerował Wielhorski ze swoim korpusem…
W nocy o godzinie 3 wymaszerował Xiążę ze swoim korpusem do Dorohuska…
…Korpus zaś mój tym sposobem jeszcze wczoraj w wieczór rozstawiłem- do miasta od strony Kumowa przypiera prawym skrzydłem Regiment Fizylierów, obok tego stoi Regiment Malczewskiego, dalej Brygada Lubowidzkiego a na samym lewym skrzydle Pułk Karwickiego - za tą linią o kilkaset kroków stoi Brygada Biernackiego tak że prawym skrzydłem przeskrzydla pierwszą linię. Regiment Czapskiego stoi z drugiej strony miasta. I batalion przed groblą a drugi koło baterii nad mostem…
…tudzież odebrawszy rozkaz abym ze swoim korpusem stanął między wsią Ukańką i Kulomczycami zleciłem ppłk Krzewskiemu aby z batalionem swoim w nocy o godzinie 12 opuściwszy baterią nad mostem złączył się z drugim batalionem Regimentu Czapskiego, który przed groblą stoi i razem z tym pomaszerował za miasto do obozu…
…kazałem się zatrzymać korpusowi przed (!) Ukańką i posłałem przez pisarza Rzewuskiego raport do Xięcia… postawiłem więc korpus pod wsią Uhanką skośnym frontem do wsi i do rzeki; na prawym skrzydle które prawie o kordon opiera Brygada Biernackiego dalej Regiment Czapskiego, Fizylierów i Malczewskiego, na lewym skrzydle Brygada Lubowidzkiego, Pułk zaś Karwickiego stanął na flanku na lewym skrzydle Lubowidzkiego. Tym sposobem korpus postawiwszy pojechałem do Xięcia…
… wydałem rozkaz por. Sałeckiemu aby obóz oszańcował fleszami i bateriami z strony Dubienki…
…W nocy postawiłem batalion 2-gi Fizylierów na wzgórku pod wsią Kolemczycami a kilkaset kroków od lewego skrzydła naszego sytuowaną…
Przez cały dzień ludzie koło szańców robią; przez całą noc robotę kontynuować mają…
…koło samego prawego skrzydła obozu idzie droga z Dubienki do Chełma, między Kordonem Cesarskim y obozem, tendy nieprzyjaciel jeżeli się przez Bug pod Dubienką przeprawi iść musi. Przejście to jak najmocniej bateriami i flisami zabezpieczyłem.
…dezercja w moim korpusie teraz prawie zupełnie ustała chociaż nad samym kordonem stoję. Przyczyną największą do dezercji był niedostatek żywności, który teraz ustał.
po południu pojechał szef Karwicki z 6 kozakami do Bindiugi… kazał kozakom swoim patrolować
O godzinie 5 po południu dają mi znać że Moskale przeprawiają się przez Bug…
…Korpus swój i harmaty rozstawiłem na bateriach i flissach i czekałem ataku…
… a że już się ściemniało, kazałem placówkom łańcóch formować przed szańcami od Kordonu do Bugu. Placówki duńskie stały naprzeciwko naszych. Piechota moja stała pod bronią za szańcami, kawaleria w miejscu swoim i tak noc cała przeszła
… Linia jedna rozwinęła się wprost naprzeciwko naszym szańcom, druga nad Bugiem frontem ku wsi i naszemu lewemu skrzydłowi… wtym Pułk pod komendą pułkownika Palembicha przerznąwszy się klinem lasu kordonowego, atakował nasze dwie ostatnie baterie z prawego skrzydła, a lubo bardzo znaczna liczba tego pułku y tam pułkownik Palembik zginął od kartaczow naszych, ręcznej broni i bagnetów. Jednak atak ten zmieszał piechotę naszą która stała na bateriach tych, to jest batalion Czapskiego i drugi Malczewskiego. Wszystko zaczęło się rejterować, ale w tym wpadła kawaleria nieprzyjacielska ze wszech stron i przerwała nasz korpus, prawe skrzydło od lewego tak że się już z lewego skrzydła na prawe dostać nie można było. Skoro kawalerię nieprzyjacielską widziałem atakującą nasze baterie, posłałem po Brygadę Biernackiego, którą postawiłem był w dole za środkiem naszych szańców, ale tej już tam nie było. Na koniec przyszedł Pułk Karwickiego i odpędził nieco kawalerię nieprzyjacielską, ale już to nic nie pomogło. My zawsze odstrzeliwując się rejterowali się, to jest z Pułkiem Karwickiego, dwoma szwadronami Karwickiego Biernackiego, z batalionem I -ym Malczewskiego, Fizylierów i II -im Czapskiego z 1 haubicą i kilką harmatami trzema funtowymi. Kawalerią posłałem naprzód, piechota szła za nią. Batalion z podługowatym czworogranie skrywał wszystko z tyłu;
Skorośmy tylko weszli w las, ze trzech stron atakowali strzelcy konni ten czworogran, który bez ustanku odstrzeliwał się. W tylnej ścianie czworogranu szła harmata która
na batalion strzelców z regimentów 3, 13, 14 złotych polskich... .
Strzelcy Fizylierów nie dotarli pod Dubienkę, bo zostali bowiem przy sztabie swej jednostki w Białymstoku i razem z nim wycofali się do Bielska. Jeżeli bili się, to jedynie na froncie litewskim razem z komendami koronnymi na tamtym teatrze działań.
Podobnie i stan artylerii uległby zmniejszeniu o dwie armaty 3funtowe rzekomego batalionu 13 Regimentu i II batalionu "Fizylierów" w Kolemczycach.
Reasumując
Kościuszko dysponował wzdłuż całego frontu na szańcach i fleszach jak i w ich pobliżu siłami jedynie pięciu batalionów pieszych i jedną kompanią strzelecką oraz 20 działami. Były to 2 armaty 12funtowe, 6 armat 6funtowych, 2 haubice 8funtowe i 10 armat 3funtowych.
Jaki był szyk wojsk polskich?
Generał Tadeusz Kościuszko w swym "Jourlal'u" wymienia skład piechoty dwóch prawych baterii, która została 'zmieszana' atakiem carskiej kawalerii. W dotychczasowych zapiskach opisując szyki, ZAWSZE wyliczał je od prawego skrzydła. Jeżeli i tym razem tak uczynił, a nie mamy powodu sądzić że nagle odmienił swe przyzwyczajenia, to wiemy jak wyglądała tam sytuacja. Ostatnia bateria z prawej strony obsadzona była żołnierzami I batalionu 3 Regimentu. Druga a przedostatnia bateria, była broniona przez II batalion 12 Regimentu.
A dalsze szyki, jak były podzielone?
Na podstawie dostępnych materiałów, bardzo ubogich zresztą, nie można jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Może częściowo udałoby się rozwikłać tę zagadkę dzięki przeprowadzeniu dokładnych badań archeologicznych w terenie. Wszak do chwili obecnej zachowały się resztki umocnień Kościuszki, a ewentualne znaleziska z wyposażenia jak i chociażby numerowanych guzików na stanowiskach, prawdopodobnie bardzo przybliżyłyby nas do uzyskania wielu odpowiedzi. Natomiast wielkość polskich strat wydaje się już jednak nie do ustalenia.
Wieczna Cześć i Chwała Bohaterom !!!
Bibliografia:
Zdzisław Sułek "Bitwa pod Dubienką 18 VII 1792"
Adam Wolański "Wojna polsko - rosyjska 1792r."
Bartłomiej Szyndler "Silva Rerum Polonorum" ks. II
"Tadeusza Kościuszki dwie relacje o kampanii polsko-rosyjskiej 1792r."
Archiwum Główne Akt Dawnych, zespół "Militaria z Jabłonny" oraz "Biblioteka Ordynacji Zamoyskich"
http://img846.imageshack.us/img846/2409/30954.jpg
http://img688.imageshack.us/img688/2736/drugiscan002.jpg
Bardzo ciekawy artykuł, czekam na kolejne odcinki interesują mnie także dokładne straty rosyjskie w tej bitwie. Dziwią mnie np minimalne straty Fizylierów pod Boruszkowcami, jest to jednak prawdopodobne gdyż Regimentowi 5 o ile pamiętam udało się przedostać zza groble, na której po odcięciu zostały bataliony z Reg bodajże 1 Gorzeńskiego i 14 im.Potockich
Straty rosyjskie są nie do ustalenia. Oficjalne dane podane przez Kachowskiego można włożyć między bajki.
Jedyna możliwość to porównanie raportów poszczególnych jednostek złożonych przed rozpoczęciem kampanii (a danymi takimi nie dysponował nawet Adam Wolański)
z tymi składanymi po poszczególnych bitwach.
Nic mi nie wiadomo o ich istnieniu. Gdybyśmy nimi dysponowali to można by pokusić się o wyliczenie przybliżonych strat w kampanii 1792 roku
(stan wyjściowy minus stan z początku powstania). A tak guzik...
Podliczenia...
Nie wiem co napisać w odpowiedzi na artykuły. Potrzeba głębokiej wiedzy (mam na myśli ogólną perspektywę) by krytycznie podejść. Ja niestety takiej wiedzy nie mam. Emocjonalnie podchodząc, mogę tylko napisać och, ach! Ochy i achy może i schlebiają ale takie trochę trywialne są, a ja nie chciałbym tak trywialnie. Dlatego też nie napiszę nic ponad: tak trzymać Darku!
PS.
17 lipca
"placówki duńskie stały (...)"
Czy chodzi o dońców? Czy rzeczywiście jakieś oddziały duńskie!?
Tak, to chodzi o kozaków i baszkirów.
Całe to lekkie tałatajstwo utrzymujące się z wojny.
W tym czasie walczył z mieszkańcami Rzeczypospolitej tylko jeden pułk kozaków regularnych, którzy otrzymywali żołd. Reszta nie.
A pułków było mnogo...
Dużą niespodzianką jest dla mnie wiadomość iż pod Dubienką nie było fizylierów wszak to min. dzięki Dubience zdobyli oni opinie jednego z najlepszych regimentów koronnych, każdy opis tej bitwy, który czytałem podkreslał ich doniosłą rolę, no ale coż jesli to prawda..
Dużą niespodzianką jest dla mnie wiadomość iż pod Dubienką nie było fizylierów
Adamie, o ile pamięć mnie nie myli, to nic takiego nie napisałem.
Regiment Fizylierów w początkach bitwy był najprawdopodobniej rozdzielony.
Jego bataliony mogły się połączyć dopiero po zakończeniu odwrotu po bitwie.
Zapraszam do przeczytania całości tekstu w pierwszym poście. Pominąłem tylko sprawę uszykowania polskiego frontu i rozmieszczenia piechoty na poszczególnych umocnieniach. Wiadomo, iż Kościuszko nakazał budowę TRZECH baterii oraz szeregu flesz. Nie były to olbrzymie dzieła, ich obsadę zapewniały jedynie małe komendy piechoty. Reszta pododdziałów stać musiała niejako w drugiej linii poza umocnieniami...
Dajcie mi ludzie środki, a zorganizuję wyprawę w teren i przebadam te stanowiska...
Mogło zginąć do 200 ludzi z naszej strony.
O ogólnej stracie pod Dubienką zamiast 90 czytaj 900
Polacy stracili 90 Ludzi rachując zrannemi
Rapport od 2-go batalionu Regimentu Czapskiego.
Być powinno 719 a jest 711
Z tego chorych przy batalionie 20. Zostaje do służby 691.
Chorzy to 4 strzelców i 1 dobosz - przy rezerwie w Krakowie.
Pod Wartą 1 strzelec został przy rezerwie.
Chorzy przy batalionie w marszu to 1 unterofficer, 3 strzelców, 1 dobosz i 15 grenadierów.
Dezerterów - 3 grenadierów.
Strzelce idą z markotnymi minami i płociennymi torbami. Ledewerki mają być gotowe w Krakowie na 10 Junii.
Jaroszewski
Rapport powinny z Kozienic 4 VIII podany.
Strata w toku kampanii to:
unterofficerów 6;
strzelców 26;
cieślów 2;
doboszów 4;
grenadierów 131.
Broni i rekwizytów utracono:
29 sztucerów;
26 kartuszów strzeleckich;
26 pendentów strzeleckich;
26 kaszkietów;
26 tornistrów;
26 mundurów;
31 płaszczów;
160 broni z bagnetami;
184 pałaszów;
6 bembnów;
153 patrontaszów z orłami;
73 orłów do patrontaszy;
194 tornistry;
162 mundury.
Ppłk Kczewski
W potyczce pod Boruszkowcami 4 fizylierów zginęło.
W potyczce pod Szepetówką 13 gemainów zginęło, rannych 1 officer, 2 unterofficerów i 19 gemainów.
Od artyleryi przykomenderowanej pod Szepetówką zginęło - 1 kanonier, rannych 4 kannonierów.
Rapport powinny od Regimentu Fizylierów dnia 5 VIII podany.
... Rekapitulacja:
1 porucznik Uzłowski uszedł z placu boju pod Zasławiem;
1 unterofficer i 47 fizylierów zabitych;
2 fizylierów w niewoli pod Boryszówką;
3 unterofficerów, 1 dobosz i 43 fizylierów - chorzy w Zasławiu;
2 doboszów, 1 cieśla i 76 fizylierów - dezerterowali;
1 fizylier peyzerowany umarł, 2 fizylierów w Głównym Lazarecie umarli.
Summa 181 głów.
Rekwizyta:
broni z bagnetami 205;
tornistrów 256;
giwerów z blachami i orłami 238;
blach do giwerów 161;
blach do patrontaszów 88;
mundurów w Dubnie 194;
rajtuzów w Dubnie 642;
leibiki 561;
czechczerów 329;
furażerek 240;
kitków 275....
mjr Fontana
W potyczce pod Boruszkowcami zginęło na grobli
1 ze sztabu niższego i 1 gemain z II batalionu.
Pod Szepetówką
I batalion
118 gemainów zabitych;
1 unterofficer i 9 gemainów rannych;
II batalion
3 ze sztabu niższego, 1 unterofficer, 34 gemainów zabitych;
2 officerów, 2 unterofficer i 30 gemainów rannych;
Od artyleryi rannych 1 kanonier od I batalionu, 1 bombardier i 2 kannonierów od batalionu II.
Specyfikacja zabitych, pleyzerowanych i straconych niewiadomie od 12 Regimentu.
Zabici - 1 unterofficer, feldfebel, 1 dobosz, 64 gemainów;
Ranni - 1 podporucznik, 1 chorąży, 134 gemainów;
Straceni - 2 unterofficerów, 2 cieśli, 126 gemainów.
adiutant Szumlański
Specyfikacja od batalionu 1-go.
Stanął batalion do potyczki w liczbie 575, z których nikt nie zginął.
Z tych na flankierów wykomenderowanych nie powróciło gemainów 6.
Brakuje 6 karabinów i 5 pałaszy.
J. Granowski
Specyfikacja od batalionu 2-go regimentu 13-go.
Stanął batalion do potyczki w liczbie głów 469.
Z tych zginęło głów 64, plejzerowanych 58.
brakuje 125 karabinów, 80 patrontaszów, giwerów 68, kartusz 1, pałaszów 96.
Kpt F. Żółkowski
Specyfikacja ludzi, broni, rekwizytów... w regimencie Ostrogskim podana 5 VIII.
Brak 10 unterofficerów, 274 żołnierzów, 246 broni, 272 patrontasze, 10 kartuszy,
315 pałasze, 239 giwery z kitkami, 240 blach do giwerów.
W Zasławiu pozostawiono 42 żołnierzy, 3 kaprali, 1 sierżanta, 1 feldfebla i 1 podpułkownika.
J. Granowski pułkownik.
Rapport podany 5 VIII od szwadronów 49-60.
Ludzi pobitych - 8 namiestników, 21 towarzyszy, 5 unterofficerów, 108 szeregowych.
Zdezerterowało 9 szeregowych.
Koni zdechło 54, uciekło 10, zginęło 275.
Michał Lubowidzki vice brygadier.
Dezerterzy 51 głów;
Zabrani 43 głowy;
Zabici 17.
Koni stracono .... 121.
Broni - 78 sztuk pik, pałaszy 128, karabinków 85, pistoletów 134.
Mjr Wielowieyski
Zabitych, rannych i tych o których wiadomości nie ma od Korpusu Artylerii Koronnej, tudzież zabitych dozorców, fornalów i koni z dn. 24 czerwca 1792r.
Ubitych znajduje się:
sztabskapitan Bieliński, 2 unterofficerów, 2 bombardierów i 15 kanonierów.
Rannych:
kapitan Gałecki, 3 unterofficerów, 3 bombardierów, 16 kanonierów.
O których wiadomości nie ma:
2 unter, 1 bombardier, 7 kanonierów.
Ubitych dozorców, fornalów i koni z zaprzęgiem:
16 koni dane od batalionu pod armaty 3 funtowe zginęły, 1 forman zabity, 2 konie dozorców zginęły, 18 koni zbiegłych i zabitych.
Gembarzewski.
W Zasławiu pozostawiono chorych i rannych ludzi:
1 sztabskapitan Gałecki - zmarł;
1 sztykjunkier W. Czapski chory został;
3 oberbombardierów, 4 bombardierów, 2 rzemieślników i 19 kanonierów.
1 felczer do dozoru chorych.
Dan w obozie pod Puławami 29 VII 92 Gembarzewski
Zabici:
1 sztabskapitan Biliński;
1 sztabskapitan Gałecki;
1 porucznik Tepfer;
60 głów ogółem rachując unterofficerów, bombardierów, kanonierów i rzemieślników.
28 głów rannych, 7 głów w areszt od Moskalów zabranych; 30 głów rozproszonych.
Stracone rekwizyta:
czapek z blachami i insygniami 142;
kaszkietów z blachami 25;
pistoletów 144;
pałaszów z szeydami 150;
bembnów 6;
ledewerków z pulwerflaszami 4;
manierek 176...
Raport z Lazaretu zostawionego w mieście Zasławiu 9 VIII podany.
Zostawiono rzetelnie:
Kawaleria - 22, dezercja - 1, umarło - , znajduje się - 21;
Artyleria - 32; dezercja - 16, umarło - 8, znajduje się - 8;
Fizylierowie -61; dezercja - 41, umarło - 9, znajduje się - 11;
Regiment 1 - 5; dezercja - 1, umarło - , znajduje się - 4;
Regiment 4 - 18; dezercja - 9, umarło - , znajduje się - 9;
Regiment 6 - 10; dezercja - 5, umarło - , znajduje się - 5;
Regiment 7 - 1; dezercja - , umarło - , znajduje się - 1;
Regiment 11 - 3; dezercja - 2, umarło - , znajduje się - 1;
Regiment 12 - 33; dezercja - 8, umarło - 8, znajduje się - 17;
Regiment 13 - 57; dezercja - 12, umarło - 3, znajduje się - 42;
Regiment 14 - 21; dezercja - 14, umarło - , znajduje się - 7;
Łapczyński.
Raport pozostałych jeszcze chorych w Lazarecie Głównym w Kozienicach dnia 9 VIII.
Brygada Lubowidzkiego - 22 chorych i 18 plejzerowanych;
Brygada Biernackiego - 12 chorych i 10 plejzerowanych;
Pułk 1 Straży Przedniej - 26 chorych i 10 plejzerowanych;
Pułk Buławy Wielkiej - 13 chorych i -- plejzerowanych;
Pułk Buławy polnej - 15 chorych i -- plejzerowanych;
Pułk 5 Straży Przedniej - -- chorych i 1 plejzerowany;
Regiment 1 - 38 chorych i 22 plejzerowanych;
Regiment 3 - 135 chorych (1 mjr) i 34 plejzerowanych, z tych zmarł 1;
Regiment 4 - 1 chory płk i -- plejzerowanych;
Regiment 5 - 26 chorych i 2 plejzerowanych;
Regiment 9 - 27 chorych i -- plejzerowanych, ozdrowiało 3;
Regiment 11 - 14 chorych i 4 plejzerowanych, ozdrowiało 4;
Regiment 12 - 80 chorych i 12 plejzerowanych, chorych 3 officerów;
Regiment 13 - 92 chorych i -- plejzerowanych, umarł 1;
Regiment 14 - 55 chorych i 8 plejzerowanych, chory 1 officer;
Artyleria - 11 chorych i 6 plejzerowanych, chory 1 officer;
1 chory SztabsChirurg Dywizyjny, do opieki lekarzy 23 w tym 1 sztabsmedyk z regimentu 12-go.
Xiąże ma stanąć pod Dorohuskiem we środku,
ja zostanę tu pod Dubienką na prawym skrzydle Xcia. Wielhorski pójdzie na lewe skrzydło Xięcia. Podział korpusów jest takowy - z Xięciem pójdzie brygada Poupparta to jest regiment 14, batalion Raczyńskiego, batalion Ilińskiego, brygada Trokina to jest regiment 1-y, regiment 13, brygada Dzierżka, brygada Jerlicza, Pułk Buławy Wielkiej, Pułk Xcia Lubomirskiego, część artylerii.
Z Wielhorskim pójdzie brygada Brodowskiego to jest regiment 6, regiment 7, brygada Hadziewicza, brygada Mokronowskiego, Pułk Zajączka i Kozaków.
Przy mnie zostanie brygada Rzewuskiego to jest regiment 5 i 12, tudzież regiment Czapskiego z generałem Czapskim, brygada Lubowidzkiego i Biernackiego, Pułk Karwickiego.
O godz. 5 po południu wymaszerował Wielhorski ze swoim korpusem…
W nocy o godzinie 3 wymaszerował Xiążę ze swoim korpusem do Dorohuska…
…Korpus zaś mój tym sposobem jeszcze wczoraj w wieczór rozstawiłem- do miasta od strony Kumowa przypiera prawym skrzydłem Regiment Fizylierów, obok tego stoi Regiment Malczewskiego, dalej Brygada Lubowidzkiego a na samym lewym skrzydle Pułk Karwickiego - za tą linią o kilkaset kroków stoi Brygada Biernackiego tak że prawym skrzydłem przeskrzydla pierwszą linię. Regiment Czapskiego stoi z drugiej strony miasta. I batalion przed groblą a drugi koło baterii nad mostem…
…tudzież odebrawszy rozkaz abym ze swoim korpusem stanął między wsią Ukańką i Kulomczycami zleciłem ppłk Krzewskiemu aby z batalionem swoim w nocy o godzinie 12 opuściwszy baterią nad mostem złączył się z drugim batalionem Regimentu Czapskiego, który przed groblą stoi i razem z tym pomaszerował za miasto do obozu…
…kazałem się zatrzymać korpusowi przed (!) Ukańką i posłałem przez pisarza Rzewuskiego raport do Xięcia… postawiłem więc korpus pod wsią Uhanką skośnym frontem do wsi i do rzeki; na prawym skrzydle które prawie o kordon opiera Brygada Biernackiego dalej Regiment Czapskiego, Fizylierów i Malczewskiego, na lewym skrzydle Brygada Lubowidzkiego, Pułk zaś Karwickiego stanął na flanku na lewym skrzydle Lubowidzkiego. Tym sposobem korpus postawiwszy pojechałem do Xięcia…
… wydałem rozkaz por. Sałeckiemu aby obóz oszańcował fleszami i bateriami z strony Dubienki…
…W nocy postawiłem batalion 2-gi Fizylierów na wzgórku pod wsią Kolemczycami a kilkaset kroków od lewego skrzydła naszego sytuowaną…
Przez cały dzień ludzie koło szańców robią; przez całą noc robotę kontynuować mają…
…koło samego prawego skrzydła obozu idzie droga z Dubienki do Chełma, między Kordonem Cesarskim y obozem, tendy nieprzyjaciel jeżeli się przez Bug pod Dubienką przeprawi iść musi. Przejście to jak najmocniej bateriami i flisami zabezpieczyłem.
…dezercja w moim korpusie teraz prawie zupełnie ustała chociaż nad samym kordonem stoję. Przyczyną największą do dezercji był niedostatek żywności, który teraz ustał.
po południu pojechał szef Karwicki z 6 kozakami do Bindiugi… kazał kozakom swoim patrolować
O godzinie 5 po południu dają mi znać że Moskale przeprawiają się przez Bug…
…Korpus swój i harmaty rozstawiłem na bateriach i flissach i czekałem ataku…
… a że już się ściemniało, kazałem placówkom łańcóch formować przed szańcami od Kordonu do Bugu. Placówki duńskie stały naprzeciwko naszych. Piechota moja stała pod bronią za szańcami, kawaleria w miejscu swoim i tak noc cała przeszła
… Linia jedna rozwinęła się wprost naprzeciwko naszym szańcom, druga nad Bugiem frontem ku wsi i naszemu lewemu skrzydłowi… wtym Pułk pod komendą pułkownika Palembicha przerznąwszy się klinem lasu kordonowego, atakował nasze dwie ostatnie baterie z prawego skrzydła, a lubo bardzo znaczna liczba tego pułku y tam pułkownik Palembik zginął od kartaczow naszych, ręcznej broni i bagnetów. Jednak atak ten zmieszał piechotę naszą która stała na bateriach tych, to jest batalion Czapskiego i drugi Malczewskiego. Wszystko zaczęło się rejterować, ale w tym wpadła kawaleria nieprzyjacielska ze wszech stron i przerwała nasz korpus, prawe skrzydło od lewego tak że się już z lewego skrzydła na prawe dostać nie można było. Skoro kawalerię nieprzyjacielską widziałem atakującą nasze baterie, posłałem po Brygadę Biernackiego, którą postawiłem był w dole za środkiem naszych szańców, ale tej już tam nie było. Na koniec przyszedł Pułk Karwickiego i odpędził nieco kawalerię nieprzyjacielską, ale już to nic nie pomogło. My zawsze odstrzeliwując się rejterowali się, to jest z Pułkiem Karwickiego, dwoma szwadronami Karwickiego Biernackiego, z batalionem I -ym Malczewskiego, Fizylierów i II -im Czapskiego z 1 haubicą i kilką harmatami trzema funtowymi. Kawalerią posłałem naprzód, piechota szła za nią. Batalion z podługowatym czworogranie skrywał wszystko z tyłu;
Skorośmy tylko weszli w las, ze trzech stron atakowali strzelcy konni ten czworogran, który bez ustanku odstrzeliwał się. W tylnej ścianie czworogranu szła harmata która
na batalion strzelców z regimentów 3, 13, 14 złotych polskich... .
Strzelcy Fizylierów nie dotarli pod Dubienkę, bo zostali bowiem przy sztabie swej jednostki w Białymstoku i razem z nim wycofali się do Bielska. Jeżeli bili się, to jedynie na froncie litewskim razem z komendami koronnymi na tamtym teatrze działań.
Podobnie i stan artylerii uległby zmniejszeniu o dwie armaty 3funtowe rzekomego batalionu 13 Regimentu i II batalionu "Fizylierów" w Kolemczycach.
Reasumując
Kościuszko dysponował wzdłuż całego frontu na szańcach i fleszach jak i w ich pobliżu siłami jedynie pięciu batalionów pieszych i jedną kompanią strzelecką oraz 20 działami. Były to 2 armaty 12funtowe, 6 armat 6funtowych, 2 haubice 8funtowe i 10 armat 3funtowych.
Jaki był szyk wojsk polskich?
Generał Tadeusz Kościuszko w swym "Jourlal'u" wymienia skład piechoty dwóch prawych baterii, która została 'zmieszana' atakiem carskiej kawalerii. W dotychczasowych zapiskach opisując szyki, ZAWSZE wyliczał je od prawego skrzydła. Jeżeli i tym razem tak uczynił, a nie mamy powodu sądzić że nagle odmienił swe przyzwyczajenia, to wiemy jak wyglądała tam sytuacja. Ostatnia bateria z prawej strony obsadzona była żołnierzami I batalionu 3 Regimentu. Druga a przedostatnia bateria, była broniona przez II batalion 12 Regimentu.
A dalsze szyki, jak były podzielone?
Na podstawie dostępnych materiałów, bardzo ubogich zresztą, nie można jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Może częściowo udałoby się rozwikłać tę zagadkę dzięki przeprowadzeniu dokładnych badań archeologicznych w terenie. Wszak do chwili obecnej zachowały się resztki umocnień Kościuszki, a ewentualne znaleziska z wyposażenia jak i chociażby numerowanych guzików na stanowiskach, prawdopodobnie bardzo przybliżyłyby nas do uzyskania wielu odpowiedzi. Natomiast wielkość polskich strat wydaje się już jednak nie do ustalenia.
Wieczna Cześć i Chwała Bohaterom !!!
Bibliografia:
Zdzisław Sułek "Bitwa pod Dubienką 18 VII 1792"
Adam Wolański "Wojna polsko - rosyjska 1792r."
Bartłomiej Szyndler "Silva Rerum Polonorum" ks. II
"Tadeusza Kościuszki dwie relacje o kampanii polsko-rosyjskiej 1792r."
Archiwum Główne Akt Dawnych, zespół "Militaria z Jabłonny" oraz "Biblioteka Ordynacji Zamoyskich"
http://img846.imageshack.us/img846/2409/30954.jpg
http://img688.imageshack.us/img688/2736/drugiscan002.jpg
Bardzo ciekawy artykuł, czekam na kolejne odcinki interesują mnie także dokładne straty rosyjskie w tej bitwie. Dziwią mnie np minimalne straty Fizylierów pod Boruszkowcami, jest to jednak prawdopodobne gdyż Regimentowi 5 o ile pamiętam udało się przedostać zza groble, na której po odcięciu zostały bataliony z Reg bodajże 1 Gorzeńskiego i 14 im.Potockich
Straty rosyjskie są nie do ustalenia. Oficjalne dane podane przez Kachowskiego można włożyć między bajki.
Jedyna możliwość to porównanie raportów poszczególnych jednostek złożonych przed rozpoczęciem kampanii (a danymi takimi nie dysponował nawet Adam Wolański)
z tymi składanymi po poszczególnych bitwach.
Nic mi nie wiadomo o ich istnieniu. Gdybyśmy nimi dysponowali to można by pokusić się o wyliczenie przybliżonych strat w kampanii 1792 roku
(stan wyjściowy minus stan z początku powstania). A tak guzik...
Podliczenia...
Nie wiem co napisać w odpowiedzi na artykuły. Potrzeba głębokiej wiedzy (mam na myśli ogólną perspektywę) by krytycznie podejść. Ja niestety takiej wiedzy nie mam. Emocjonalnie podchodząc, mogę tylko napisać och, ach! Ochy i achy może i schlebiają ale takie trochę trywialne są, a ja nie chciałbym tak trywialnie. Dlatego też nie napiszę nic ponad: tak trzymać Darku!
PS.
17 lipca
"placówki duńskie stały (...)"
Czy chodzi o dońców? Czy rzeczywiście jakieś oddziały duńskie!?
Tak, to chodzi o kozaków i baszkirów.
Całe to lekkie tałatajstwo utrzymujące się z wojny.
W tym czasie walczył z mieszkańcami Rzeczypospolitej tylko jeden pułk kozaków regularnych, którzy otrzymywali żołd. Reszta nie.
A pułków było mnogo...
Dużą niespodzianką jest dla mnie wiadomość iż pod Dubienką nie było fizylierów wszak to min. dzięki Dubience zdobyli oni opinie jednego z najlepszych regimentów koronnych, każdy opis tej bitwy, który czytałem podkreslał ich doniosłą rolę, no ale coż jesli to prawda..
Dużą niespodzianką jest dla mnie wiadomość iż pod Dubienką nie było fizylierów
Adamie, o ile pamięć mnie nie myli, to nic takiego nie napisałem.
Regiment Fizylierów w początkach bitwy był najprawdopodobniej rozdzielony.
Jego bataliony mogły się połączyć dopiero po zakończeniu odwrotu po bitwie.
Zapraszam do przeczytania całości tekstu w pierwszym poście. Pominąłem tylko sprawę uszykowania polskiego frontu i rozmieszczenia piechoty na poszczególnych umocnieniach. Wiadomo, iż Kościuszko nakazał budowę TRZECH baterii oraz szeregu flesz. Nie były to olbrzymie dzieła, ich obsadę zapewniały jedynie małe komendy piechoty. Reszta pododdziałów stać musiała niejako w drugiej linii poza umocnieniami...
Dajcie mi ludzie środki, a zorganizuję wyprawę w teren i przebadam te stanowiska...